सचतक नेपाल डेस्क,
तपाईंले धेरै पटक बिजुलीको करेन्ट लाग्ने कुरा सुन्नु भएको होला, तर के तपाईंले कहिल्यै यस्तो सुन्नुभएको छ कि कुनै व्यक्तिलाई अचानक छुँदा ठूलो झट्का लाग्छ? यो घटना प्रायः जाडो मौसममा बढी देखिन्छ। यो के जादू हो त? वा यसको पछाडि कुनै वैज्ञानिक कारण छ?
वास्तवमा यो कुनै जादू नभएर विज्ञानको एउटा उदाहरण हो। मानिसको शरीरमा इलेक्ट्रोनको असन्तुलन हुँदा यस्तो स्थिति उत्पन्न हुन्छ। जब शरीरमा नकारात्मक चार्जको मात्रा (इलेक्ट्रोन) बढ्छ र त्यो कुनै सकारात्मक चार्ज भएको व्यक्तिलाई वा वस्तुलाई छुँदा, चार्जको असन्तुलनलाई सन्तुलित बनाउन विद्युत प्रवाह हुन्छ। यही कारणले गर्दा झट्का महसुस हुन्छ।
जाडो मौसममा हामीले ऊनी, नायलन, पोलिएस्टरजस्ता कपडाहरू लगाउँछौं जसले शरीरमा स्थिर विद्युत (स्ट्याटिक इलेक्ट्रिसिटी) उत्पन्न गर्छ। साथै, जाडो मौसममा हावा सुख्खा हुने भएकाले चार्जको विसर्जन तुरुन्तै हुँदैन। यस्तो अवस्थामा जब हामी कुनै धातुका वस्तु, कपडा, या व्यक्तिलाई छुँछौं, विद्युतको झट्का महसुस हुन्छ।
कतिपय अवस्थामा कपाल छुँदा पनि झट्का लाग्न सक्छ। कपालमा विद्युत प्रवाह हुँदा “झमझम” आवाज आउने र कपाल ठाडो हुने अनुभव सामान्य हो।
जाडोमा यो घटना बढी हुने भए पनि गर्मी र वर्षायाममा पनि यस्तो हुन सक्छ। विशेषगरी झरेका कपाल, प्लास्टिकका वस्तु, र नायलन सामग्रीहरूले यो झट्का दिने सम्भावना राख्छन्।
झट्का कम गर्न नमी (ह्युमिडिटी) बनाइराख्ने, प्राकृतिक कपडा प्रयोग गर्ने, र धातुका वस्तु समात्नुअघि हात भिजाउनेजस्ता उपाय अपनाउन सकिन्छ। यो घटना विज्ञानले व्याख्या गरेको भए पनि दैनिक जीवनमा यसलाई बुझेर सावधानी अपनाउनुपर्छ।